Region Puszczy Białowieskiej

🔹 📍 Lokalizacja i przynależność wyznaniowa
Cerkiew cmentarna św. Kosmy i Damiana stoi we wsi Czyże, w województwie podlaskim, powiecie hajnowskim. Należy dziś do parafii prawosławnej, choć pierwotnie była świątynią unicką, co odzwierciedla skomplikowaną historię religijną regionu.

🔹 🏗️ Historia budowy i przeniesienia
Świątynia powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XVIII wieku, o czym świadczy jej architektura i zachowane wyposażenie. Około 1812 roku została przeniesiona ze wsi Łoknica, co czyni ją cennym zabytkiem łączącym tradycję i historię kilku miejscowości.

🔹 🏠 Styl i konstrukcja
To przykład tradycyjnego drewnianego budownictwa Podlasia. Cerkiew ma prostą, jednoprzestrzenną bryłę na planie prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Ściany wykonano w konstrukcji zrębowej, oszalowane deskami, a dach jest dwuspadowy i pozbawiony wieży, co typowe jest dla lokalnej wiejskiej architektury sakralnej.

🔹 🖼️ Wyposażenie wnętrza
Wnętrze kryje oryginalny ikonostas z połowy XVIII wieku, z charakterystycznymi i bogato zdobionymi carskimi wrotami – to jeden z najważniejszych symboli cerkiewnej tradycji wschodniego obrządku.

🔹 📜 Znaczenie historyczne
Cerkiew jest świadectwem epoki unii brzeskiej, gdy wierni wschodniego obrządku podlegali Kościołowi katolickiemu. Architektura i wyposażenie odzwierciedlają styl unicki, a po likwidacji unii świątynia przeszła do Cerkwi prawosławnej, wpisując się w bogatą historię religijną Podlasia.

🔹 🛠️ Stan zachowania
Przeprowadzone w 1889 roku prace konserwatorskie pozwoliły zachować cerkiew w dobrym stanie do dziś. Choć pełni głównie funkcję świątyni cmentarnej, pozostaje cennym zabytkiem drewnianej architektury sakralnej.

🔹 🎒 Walory turystyczne
Cerkiew cmentarna w Czyżach to spokojne, autentyczne miejsce, które przyciąga turystów zainteresowanych historią, sztuką cerkiewną i kulturą pogranicza. Położona wśród cmentarza, oferuje refleksję i kontakt z dawnymi tradycjami duchowymi Podlasia. Idealny punkt na szlaku sakralnym regionu.